Ook de diverse vogels die voorheen als één vogel (Hoofd Vogel Godheid, Principal Bird Deity) werden gezien, worden door Karen als verschillende vogels gezien.
Wok is de berichtgever voor de Hart van de Hemel wezens (Huracan: Kaqulja’ Huracan, Ch’ipi Kaqulja’ en Raxa Kaqulja’) en is een kiekendief valk (Micrastur Semitorquatus, Collared Forest Falcon). Zijn roep eindigt op een geluid dat lijkt op de kreun van een mens, hier kun je het geluid horen dat hij maakt: http://www.naturesongs.com/cffa1.wav.
In de Popol Vuh wordt Wok beschreven als een snelle vogel, die in een moment van de Aarde naar Huracan in de hemel kan vliegen. Een Laat-Klassieke koning in Bonampak heette Yajaw Chan Muwaan, zijn naam betekent letterlijk “de afgezant van de Lucht Valk”. Deze Lucht Valk is zeker een referentie naar Wok. De nauwe verbinding tussen de muwaan vogel en de lucht komt verder terug in de kunst van Yaxchilan (oude Maya stad). Op stèle 4 wordt de muwaan vogel gebruikt als hoofdvariant voor het woord Chan, “lucht / hemel”.
Afbeelding: kiekendiefvalk (Wok).
Muwaan is een woord voor valk in Mopan, Ch’olti’ en Ch’orti’ en wordt specifiek gebruikt om in Yucatec Maya en Itza’ Maya de kiekendiefvalk mee te beschrijven. Voorheen dachten Mayanisten dat het muwaan vogel teken een uil was, dit kwam door zijn uiterlijk dat op een uil lijkt, en ook de inheemse bevolking van Veracruz beschouwt de kiekendiefvalk als een soort uil, door zijn grote ogen en zijn voorliefde voor schaduw. In teksten van de Klassieke Periode is het teken dat het woord muwaan weergeeft een valk die een grote vogel doorslikt. De kiekendiefvalk eet voornamelijk vogels, en vaak vogels die groter zijn dan hemzelf. Haviken eten hun prooi niet geheel op, maar trekken er stukken vlees vanaf met hun snavel. Dit alles wijst naar de kiekendiefvalk als muwaan vogel.
De vogel die in de top van de boom op het Tablet van het Kruis in Palenque is afgebeeld, wordt door veel onderzoekers gezien als de Hoofd Vogel Godheid, de vliegende manifestatie van Itzamnaaj. De Itzamnaaj vogel (Wak) draagt altijd het ak’bal (donker) hoofddeksel, en bij deze vogel ontbreekt het ak’bal hoofddeksel en ook de slang die de Itzamnaaj vogel vaak in zijn snavel houdt. De vogel op het Tablet van het Kruis in Palenque heeft een schelp en gevlochten stroken van een doek in zijn snavel. De Hart van de Hemel dondergoden komen sterk overeen met de drie Palenque goden, dus een logische parallel voor de vogel van het Tablet van het Kruis is dat hij de valk Wok is. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid dat Wok niet alleen de berichtgever van de Hart van de Hemel dondergoden was, maar één van hun manifestaties, en dat de Tablet van het Kruis vogel een manifestatie van het Palenque trio was.
In de Popol Vuh wordt verteld dat Wok specifiek terug keerde naar Huracan Bliksemflits, die Karen Bassie gelijk stelt aan GI. Wok was dus één van de vliegende manifestaties van GI!
Karen Bassie concludeert tenslotte dat de drie Hart van de Hemel dondergoden en de vogel Wok allemaal manifestaties van Eén Hunahpu zijn (Hun Hunahpu, de zoon van de scheppende grootouders).
In Palenque heette de drie Hart van de Hemel dondergoden GI, GII en GIII en Wok werd daar Muwaan Mat genoemd. Karen Bassie concludeert ook dat deze wezens allemaal manifestaties van Eén Ixim zijn. Eén Ixim, of Hun Ixim, is de naam voor Hun Hunahpu tijdens de Klassieke Periode. Volgens Karen Bassie is Huracan dus een zoon van de scheppende grootouders; terwijl in de teksten van de Popol Vuh Huracan eerder een samensmelting van de scheppende grootouders lijkt te zijn. Dit leek me eerst vreemd, maar een kind is toch juist een samensmelting van een man en een vrouw! Dus is het niet vreemd dat Huracan in de Popol Vuh overkomt als een samensmelting van de scheppende grootouders.
Doordat Karen Bassie-Sweet heeft ontdekt dat Muwaan de vogel manifestatie is van de Hart van de Hemel wezens (Huracan), kwam er bij mij direct een vraag naar boven. Muwaan wordt namelijk vaak geschreven als muan en ook als moan en die vogel zou de manifestatie van God L zijn. Dus dan zouden Huracan en God L dezelfde wezens zijn. In Karen Bassie-Sweet haar boek en andere bronnen vond ik hier geen antwoord op, dus stuurde ik ’s avonds Karen Bassie-Sweet een email met daarin deze vraag. De volgende ochtend had ze me al een antwoord gegeven (vertaald van het Engels in het Nederlands):
“De termen muwaan, moan en muan zijn alleen maar verschillende schrijfwijzen voor hetzelfde woord. In de hiërogliefen teksten, wordt de maand positie die Muan of Muwan heet, afgebeeld door een hiëroglief van een vogel die een andere vogel doorslikt. Eric Thompson heeft deze Muan vogel ten onrechte geïdentificeerd als een uil. Echter, Schele en Grube merkten op dat de muwaan / moan / muan vogel zonder twijfel verwijst naar een havik. Er zijn uilen geïllustreerd in Maya kunst, zoals de uil in de hoofdtooi van God L.
Helaas noemde Thompson deze uilen muan vogels. Helaas hebben veel andere Mayanisten deze fout herhaald en verwijzen naar de uil in de hoofdtooi van God L als een muan vogel. Zelfs Karl Taube heeft herhaaldelijk deze fout in zijn publicaties gemaakt. In hetzelfde verband verwijst David Stuart naar krokodillen die in Maya kunst zijn geïllustreerd als alligators. Er zijn geen alligators in het Maya-gebied.
Momenteel ben ik een boek aan het schrijven over Maya vogels, en ik hoop dat het een aantal van deze issues zal verduidelijken.”
Dit was een helder antwoord en verklaart ook direct de onduidelijkheid.
De vogel van God L is dus geen muan of muwaan of moan vogel, maar een uil. Huracan is dus wel degelijk een ander wezen dan God L.
Afbeelding: lachende valk (Wak).
Wak is de berichtgever van de scheppende grootouders Itzamna (Xpiyacoc) en Ix Chel (Xmucane) en is een lachende valk (Herpetotheres Cachinnans, Laughing Falcon). Hier kun je het geluid horen dat hij maakt: http://www.naturesongs.com/lafa3.wav. De lachende valk wordt zo genoemd door de twee geluiden die hij maakt: een “wa-ko” geluid en een “ha-ha-ha” geluid, dat op lachen lijkt. Hij komt vaker in open gebieden voor dan in bossen.
Een lachende valk eet bijna alleen maar slangen, die hij dood en vervolgens in een boom opeet. De kunst om giftige slangen te kunnen doden moet door de Maya’s zijn gezien als een aanwijzing van enorme spirituele kracht. De roep van de lachende valk wordt door de Maya’s gezien als de komst van regen.
Wak is de berichtgever van de scheppende grootvader Itzamnaaj (Itzamna) en wordt vaak de Itzamnaaj vogel genoemd. De lachende valk wordt gezien als een genezer en hij kan slangenbeten genezen. Itzamnaaj was de eerste genezer. Genezers beginnen hun carrière meestal door eerst hun familieleden te genezen. In de Joloniel mythe geneest de lachende valk de eerste vrouw die katoen spint, en Ix Chel, de vrouw van Itzamnaaj, was de eerste vrouw die katoen spinde. De lachende valk zit het liefst in boomtoppen in open gebieden; vanaf deze boomtop roept hij om regen. Itzamnaaj was de eerste sjamaan, en één van de hoofdtaken van sjamanen is het bidden voor regen. Dit bewijs geeft aan dat de Itzamnaaj vogel was gebaseerd op de lachende valk.
Hiermee vallen een aantal puzzelstukjes in elkaar: De valk die in de Popol Vuh voorkomt, is niet één valk, maar zijn twee verschillende valken: Wak, de lachende valk, is de berichtgever van de scheppende grootouders en Wok, de kiekendief valk, is de berichtgever van de Hart van de Hemel wezens (Huracan). Allen J. Christenson vertaalt Wak en Wok beiden als valk in zijn vertaling van de Popol Vuh van 2007, maar als je naar de letterlijke vertaling kijkt, dan staat er de ene keer Wok (voor de berichtgever van Huracan) en de andere keer Wak (voor de berichtgever van de scheppende grootouders). De vertalingen van de Popol Vuh door Allen J. Christenson kun je hier downloaden: http://www.mesoweb.com/publications/Christenson/index.html.
Huracan is dus een manifestatie van Hun Hunahpu; Huracan en Hun Hunahpu zijn dus beiden dezelfde wezens en Huracan is een letterlijke samensmelting van de Itzamnaaj en Chak Chel: hij is hun zoon (net als Hun Hunahpu hun zoon is).
Nog een belangrijke ontdekking van Karen Bassie-Sweet is dat Hun Hunahpu gelijk is aan GI. Net als Karen ben ik ook hiervan overtuigd en heb ik in boek Maya Mysterien Ontwaken beschreven; dit in tegenstelling tot wat Linda Schele dacht; zij dacht dat GI gelijk is aan Hunahpu, de zoon van Hun Hunahpu.
Bronnen:
• Karen Bassie-Sweet: Maya Sacred Geography and the Creator Deities, eind 2008.
• Contact met Karen Bassie-Sweet.
• Foto Kiekendiefvalk (Wok): http://www.flickr.com/photos/luizlage/526242306/.
• Foto Lachende Valk (Wak): http://www.backyardnature.net/yucatan/laughing.htm. • Foto van Hun Hunahpu, dit is de voorkant van mijn boek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten